Η εξομολόγηση, εξηγεί ο Άγιος Συμεών, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ομολογία χρεών, δηλαδή αναγνώριση των σφαλμάτων και της αφροσύνης, δηλαδή αποδοκιμασία της φτώχειας. Διότι κάθε πιστός βαρύνεται με χρέη προς τον Κύριο και Θεό του και αυτά πού πήρε από Αυτόν πρόκειται να του ζητηθούν μπροστά στο φοβερό και τρομερό δικαστήριο Του. Ποια χρέη; Είναι αναρίθμητα αλλά φτάνει να γνωρίζουμε το ότι με το θείο βάπτισμα γίναμε υιοί και κληρονόμοι Του, το ότι ενδυθήκαμε τον ίδιο τον Θεό, το ότι γίναμε μέλη του σώματος Του και ελάβαμε το Άγιο Πνεύμα που κατοικεί μέσα μας. Όποιος φυλάει τις εντολές του Κυρίου, φυλάγεται από αυτές και δεν χάνει τον πλούτο που του εμπιστεύθηκε ο Θεός.
Που λοιπόν θα μπορέσουν αυτοί που τα πήραν και τα έχασαν να τα ξαναβρούν; Πραγματικά πουθενά, ουράνια γαρ εισί.
Από εκείνο που κάποιος νικιέται, σ' αυτό και υποδουλώνεται.
Αυτός που υποδουλώθηκε στον διάβολο και εξόργισε τον Κύριο και Θεό, δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με άλλο τρόπο, παρά μόνο με τη μεσιτεία κάποιου αγίου άνδρα και φίλου και δούλου του Χριστού και με την αποφυγή του κακού.
Γι' αυτό πρώτα ας αποφύγουμε την αμαρτία.
Το αξίωμα και η εξουσία του δεσμείν και λύειν, δόθηκε από τον Κύριο, στους 11 αποστόλους και οι άγιοι απόστολοι διαδοχικά μεταβίβασαν την εξουσία αυτή στους επισκόπους και μάλιστα μόνο σ' εκείνους οι οποίοι κατείχαν τους θρόνους τους .
Αφότου όμως αυτοί που κατείχαν τους θρόνους των αποστόλων αποδείχτηκαν σαρκικοί και φιλήδονοι και φιλόδοξοι και εξώκειλαν σε αιρέσεις, τους εγκατέλειψε η θεία χάρη και αφαιρέθηκε από αυτούς η εξουσία αυτή, και όλα τα άλλα που οφείλουν να έχουν όσοι ιερουργούν. Ούτε το να είναι κάποιος ορθόδοξος αρκούσε! Διότι ορθόδοξος δεν είναι εκείνος που δεν εισάγει στην εκκλησία του θεού κάποια καινούρια διδασκαλία, αλλά εκείνος που έχει ζωή σύμφωνη με τον ορθό λόγο.
«Ώστε και απλώς ούτω τή χειροτονία και τή ταύτης αξία το αφιέναι αμαρτίας από θεού δέδοται; Άπαγε! Ιερουργοίς γαρ και μόνοις αυτό συγκεχώρηται».
Η εξουσία να συγχωρούν αμαρτίες δεν δόθηκε από τον Θεό έτσι γενικά στους χειροτονημένους και στην τάξη αυτών, αλλά παραχωρείται μόνο στους ιερουργούς. Και δεν δίνεται ούτε σε όλους αυτούς, γιατί σαν χορτάρι που είναι θα καούν, αλλά δίνεται μόνο σ' εκείνους οι οποίοι συγκαταλέγονται στη χορεία των μαθητών του Χριστού.
Δίνεται σε όλους όσους τήρησαν τις εντολές του Θεού μέχρι το θάνατό τους. Έχασαν τα υπάρχοντά τους και τα μοίρασαν στους φτωχούς, ακολούθησαν τον Χριστό δείχνοντας υπομονή στις δοκιμασίες, έχασαν τις ψυχές τους στον κόσμο εξαιτίας της αγάπης του Θεού και τις βρήκαν στην αιώνια ζωή.
«Ευρόντες δε τας εαυτών ψυχάς εν φωτί νοητώ εύρον αυτάς και ούτως εν τω φωτί τούτω είδον το απρόσιτον φώς, αυτόν τον θεόν, κατά το γεγραμμένον "εν τω φωτί σου οψώμεθα φώς"».
Ο Χριστός το όντως φώς, ελθών και τους ζητούντας αυτόν συναντών με τρόπο που μόνο αυτός γνωρίζει, εαυτόν αυτοίς εχαρίσατο!
[Αυτό είναι το ορθόδοξο πρόσωπο!]
Αυτό σημαίνει να βρούμε την ψυχή μας, να δούμε τον Θεό και μέσα στο φώς Του να γίνουμε ανώτεροι της ορατής κτίσεως!
Ας αναζητήσουμε άνδρες τέτοιους, μαθητές του Χριστού, και αν συμβεί να βρεθεί μπροστά μας, με πόνο καρδιάς και πολλά δάκρυα, ας παρακαλέσουμε τον Θεό για ορισμένες μέρες ν' ανοίξει τα μάτια της καρδιάς μας ώστε να τον αναγνωρίσουμε και να πάρουμε μέσω αυτού άφεση των αμαρτιών μας!
Περί εξομολογήσεως του Aγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου
Απάντηση σε ερώτηση, εάν επιτρέπεται σε μερικούς μοναχούς να εξομολογούν αμαρτίες, αν και δεν έχουν ιερωσύνη «επειδή ακούμε ότι η εξουσία να λύνουν και να δένουν δόθηκε μόνο στους ιερείς».