Του Δημήτρη Ριζούλη - Εφημερίδα «Κυριακάτικη Δημοκρατία»
Ενα διαρκές θαύμα που χάνεται στα βάθη των αιώνων συγκλονίζει τους χριστιανούς κάθε χρόνο το Μεγάλο Σάββατο.
Στα χώματα που περπάτησε αλλά και σταυρώθηκε ο Ιησούς ανάβει το Αγιο φως, που μεταφέρεται από τα χέρια του Πατριάρχη Ιεροσολύμων σε όλους τους ορθοδόξους.
Η αφή του Αγίου φωτός διατηρήθηκε, παρότι από τους Αγίους τόπους πέρασαν κατακτητές, βάρβαροι, σταυροφόροι, σουλτάνοι και αυτοκράτορες.
«Πρόκειται για μια τελετή που λαμβάνει χώρα μόνο στα Ιεροσόλυμα και γίνεται εις ανάμνηση του φωτός που εξήλθε από τον τάφο του Ιησού και προανήγγειλε την Ανάσταση.
Επαναλαμβάνεται διά μέσω των αιώνων και συγκινεί όλους, διότι αφορά όχι μόνον τους ορθοδόξους, αλλά όλους τους χριστιανούς και όλο τον κόσμο» δηλώνει στην «κυριακάτικη δημοκρατία» ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλος.
«Στο πρόσωπο του Ιησού απεικονίζεται όλη η κοινωνία που σταύρωσε αλλά και σταυρώθηκε, μια κοινωνία που πρόδωσε και προδόθηκε» λέει ο εν Ελλάδι εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων κ. Γιώργος Βασιλείου και προσθέτει: «Για να κατανοήσουμε το νόημα των ημερών πρέπει να πάρει ο καθένας μας τα πάθη και τον σταυρό του στα σοβαρά και να αντιληφθεί ότι η Ανάσταση έγινε και δίνει μόνιμα ελπίδα σε όλους. Είναι το ξύπνημα της νέας ζωής, η λύτρωση και η κάθαρση».
Παράδοση και μύθος
Η τελετή μπλέκεται με την παράδοση και τον μύθο. Στον Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα στη βάση μιας κολόνας υπάρχει μεγάλη σχισμή μαυρισμένη από τη φλόγα των κεριών.
Η παράδοση αναφέρει ότι όταν οι Αγιοι τόποι βρίσκονταν υπό τη διοίκηση των Μαμελούκων σουλτάνων της Αιγύπτου εκδιώχθηκε ο ορθόδοξος Πατριάρχης Δωρόθεος, που δεν μπορούσε να τελέσει την αφή του Αγίου φωτός.
Τότε ο Δωρόθεος γονάτισε μπροστά στην κολόνα και προσευχήθηκε, με αποτέλεσμα το Αγιο φως να βγει από εκεί και όχι από τον Πανάγιο Τάφο.
Παρόμοια παράδοση αναφέρει ότι το γεγονός συνέβη το 1580, όταν δεν επέτρεπαν οι Αρμένιοι την είσοδο στον Πατριάρχη Σωφρόνιο.
Από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια οι πιστοί κρατούσαν λαμπάδες το Μεγάλο Σάββατο ως σύμβολο χαράς.
Η πρώτη ιστορική αναφορά για το Αγιο φως είναι το 162 μ.Χ., όταν ο επίσκοπος Ιερουσαλήμ Νάρκισσος αντιμετώπισε πρόβλημα με το λάδι που δεν επαρκούσε για τα καντήλια.
Τότε ζήτησε να τα γεμίσουν με νερό και αφού προσευχήθηκαν, αυτό μετετράπη σε λάδι και τα καντήλια άναψαν.
Παράλληλα, από την εποχή των Ευαγγελιστών υπάρχουν αναφορές για «το φως της Αναστάσεως του Ιησού» και το «ουράνιο φως».
Επιπλέον, σειρά ιερών και άλλων κειμένων καταγράφουν με διάφορες παραλλαγές το Θαύμα. Φυσικά υπάρχουν και πολλοί αμφισβητίες.
Για τον λόγο αυτό έχει καθιερωθεί ένα ιδιαίτερα αυστηρό τυπικό που ακολουθείται προκειμένου να ελεγχθεί ο εκάστοτε Πατριάρχης πριν μπει στον Πανάγιο Τάφο.
Σήμερα όλη η περιοχή γύρω από τον Ναό της Αναστάσεως θα είναι κατάμεστη. Χιλιάδες προσκυνητές κάθε χρόνο συρρέουν για το Θαύμα.
Οι περισσότεροι κρατούν 33 κεριά, όσα και τα χρόνια του Ιησού. Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλος δέχεται στο ιερό βήμα τους αντιπροσώπους Αρμενίων και Κοπτών και όλοι μαζί ψάλλοντας μεταβαίνουν μέχρι το ιερό κουβούκλιο του Παναγίου Τάφου.
Εχει προηγηθεί ο εξονυχιστικός έλεγχος του εσωτερικού (από την αρμόδια πολιτική αρχή), το σφράγισμα του χώρου και το σβήσιμο όλων των κεριών και καντηλιών.
Τη συνέχεια μας περιγράφει ο ίδιος ο Πατριάρχης Θεόφιλος, όπως τη ζει:
«Η διαδικασία προβλέπει ότι ο Πατριάρχης πρέπει να αποδυθεί τα ιερατικά άμφια και μείνει μόνο με το στηθάριο, το πετραχήλι και τη ζώνη. Μετά εισέρχεται στο κουβούκλιο που έχει σφραγιστεί, όπως είχαν κάνει οι Εβραίοι μετά τη Σταύρωση και η πόρτα πίσω του κλείνει. Προσεύχεται γονατιστός και ακολουθεί η ανάγνωση της ειδικής ευχής. Εκεί συνειδητοποιεί κανείς τη δύναμη της ενεργείας της πίστεως. Αυτό είναι το Θαύμα του Αγίου φωτός».
Σε απόλυτη κατάνυξη
Οσο συμβαίνουν αυτά οι πιστοί αναμένουν και προσεύχονται χαμηλόφωνα, η ατμόσφαιρα είναι επιβλητική και κατανυκτική και η αγωνία μεγαλώνει.
Το τι ακριβώς συμβαίνει το γνωρίζουν μόνον οι Πατριάρχες που είχαν την ευλογία να παραστούν στο Θαύμα και δεν θέλουν να μιλούν γι' αυτό.
«Είναι μια στιγμή που δεν μπορεί να εκφραστεί με λόγια. Είναι μια τόσο έντονη και προσωπική στιγμή που δύσκολα μπορεί να κοινοποιηθεί» λέει ο Πατριάρχης Θεόφιλος.
Οταν ανοίγει η πύλη, εκατοντάδες χέρια με κεριά σπεύδουν να μοιραστούν το φως. Τη στιγμή εκείνη προσκυνητές αναφέρουν ότι ο Ναός πλημμυρίζει με φως, λάμψεις και αστραπές γίνονται ορατές.
Ορισμένοι έχουν πει ότι είδαν πύρινες σφαίρες μέσα στον Ναό, άλλοι αναφέρουν ότι πιάνουν τη φλόγα που δεν τους καίει και κάποιοι κατέγραψαν τέτοια ανεξήγητα φαινόμενα με ερασιτεχνικές κάμερες.
Η μοναδική στιγμή μένει χαραγμένη ανεξίτηλα σε όσους την έχουν ζήσει από κοντά και πολλές φορές έχει προκαλέσει επεισόδια και διαμάχες μεταξύ Ορθοδόξων, Αρμενίων και Καθολικών.
Παρ' όλ' αυτά ο κ. Βασιλείου τονίζει ότι το μήνυμα των ημερών δεν έχει σχέση με τις εφήμερες αντιπαραθέσεις.
«Τα συγκλονιστικά που συμβαίνουν δεν μπορούν να επικαλύπτονται από τα ασήμαντα. Η κορύφωση κρύβεται στον πόνο, όπου το δάκρυ εξαγνίζει την καρδιά. Η θυσία του Ενός για τους πολλούς είναι άλλωστε η υπέρβαση του ανθρώπινου και η συντριβή του θανάτου» λέει.
«Ελληνες, να μην απελπίζεστε γιατί η δοκιμασία που περνάτε έχει σχέση με τη Σταύρωση...»
Το φως μεταφέρεται με ειδική πτήση στην Ελλάδα. Φέτος το παραλαμβάνει ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος ο μητροπολίτης Γλυφάδας κ. Παύλος, τον οποίο συνοδεύει ο έξαρχος του Παναγίου Τάφου π. Δαμιανός Πάνου με τους εκπροσώπους της ελληνικής Πολιτείας. Θα φτάσει με μια γιγάντια επιχείρηση (με αεροπλάνα, ελικόπτερα, πλοία και αυτοκίνητα) μέχρι το βράδυ σε όλες της εκκλησίες της χώρας για να μεταλαμπαδευτεί στους πιστούς λίγα λεπτά πριν από την Ανάσταση.
Για την ιδιαιτερότητα της φετινής Ανάστασης λόγω των τεράστιων δυσκολιών της χώρας ο κ. Βασιλείου λέει: «Παρά τα μεγάλα προβλήματα που όλοι περνάμε, ας φωτίσουμε και φέτος με τις λαμπάδες της Αναστάσεως τα σοκάκια, τους δρόμους, τους αγρούς και ας πάμε το θείο φως στις ιερές εστίες μας, ξορκίζοντας την τυραννία της ασθένειας και του θανάτου».
Οσο για τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων στέλνει το δικό του μήνυμα στον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό μέσω της «κυριακάτικης δημοκρατίας»: «Λαός και κλήρος στα Ιεροσόλυμα συμμετέχουμε στην αγωνία και τις δυσκολίες του ελληνικού λαού με ουσιαστικό τρόπο και προσπαθούμε να συμβάλουμε ουσιαστικά.
Το μήνυμά μου είναι της ελπίδος της Αναστάσεως. Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που κι εμείς κατορθώνουμε 2000 χρόνια στα Ιεροσόλυμα να δίνουμε τη μαρτυρία της αγάπης και να είμαστε όρθιοι. Πάντοτε ζούμε μ' αυτό το μήνυμα και αυτό λέω και στον ελληνικό λαό. Να μην απελπίζεστε γιατί η δοκιμασία που περνάτε έχει σχέση με τη Σταύρωση. Προς στιγμήν νομίζουμε ότι ο Θεός μάς εγκαταλείπει αλλά, όπως φαίνεται αμέσως μετά, το φως της Αναστάσεως έρχεται να καλύψει τα πάντα»
Υπάρχουν πάντως και αμφισβητίες, που κάνουν λόγο για «ετήσιο θαύμα» και προσπάθεια εκμετάλλευσης των πιστών.
«Θεωρίες αναπτύσσονται πάντα. Καθένας έχει το δικαίωμα να πιστεύει ό,τι νομίζει.
Για εμάς, όμως, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα» δηλώνει ο κ. Θεόφιλος, ενώ ο κ. Βασιλείου συμπληρώνει: «Δεν πρόκειται για μία απλή ανάμνηση του σταυρικού θανάτου του Θεανθρώπου και της Αναστάσεώς Του, αλλά για τη βίωση όλων αυτών των κοσμοσωτήριων δρώμενων σήμερα, εδώ και τώρα».
Κυρίως οι επικρίσεις εστιάζονται στο ότι δεν μπορεί η αφή να είναι αποκλειστικό προνόμιο των ορθοδόξων Πατριαρχών. Αρκετοί προσπάθησαν με έρευνες και μελέτες να καταρρίψουν το Θαύμα, αλλά μέχρι σήμερα κανείς δεν το κατάφερε.
Οσες τεχνικές, μέθοδοι ή άλλοι τρόποι χρησιμοποιήθηκαν δεν απέδειξαν ότι το Θαύμα δεν είναι αληθινό.
ΡΟΜΦΑΙΑ